Catalogusgegevens

LastDodo nummer
608939
Rubriek
Boeken
Titel
Jaarboek Centraal Bureau voor Genealogie 1993
Ondertitel
Auteur
Nummer in boekenreeks
47
Nummertoevoeging
Serie / held
Vertaler
Illustrator
Jaar
1993
Druk
Eerste druk
Type boek
Aantal bladzijden
284
Oplage
Afmetingen
16,0 x 23,6 cm
ISBN10
90-70324-67-9
ISBN13
Barcode / EAN / UPC
Taal / dialect
Land van uitgifte
Bijzonderheden
Genealogie, sibbekunde of stamboomonderzoek is een discipline van de geschiedkunde die zich bezighoudt met voorouderlijk onderzoek dan wel de afstamming van de familienaam. Het beoefenen van genealogie is duidelijk een zeer aanstekelijke bezigheid, gezien de groeiende populariteit van deze vrijetijdsbesteding. Het dient niet te worden verward met gezinsgeschiedenis. Herkomst van achternamen: Achternamen kunnen op verschillende manieren tot stand zijn gekomen: de naam kan betrekking hebben op de voornaam van een van de ouders, schoonouders of grootouders; dit heet een patroniem. Een voorbeeld hiervan is Willem Janszoon, afgekort tot Willem Jans. De achternaam kan ook verband houden met de aardrijkskundige plek waar men vandaan komt (toponiem), bijvoorbeeld Jan van Boxmeer (van de plaats Boxmeer), maar ook Piet van de Ven (uit een veengebied) of Van de(r) Wijst (afkomstig van wijstgronden). In Vlaanderen, Brabant en Oost-Nederland komt een speciale vorm van toponiemen voor: boerderijnamen. Mensen vernoemden zich naar de boerderij of herberg waarin ze woonden, zoals Leferink of Groot-Kromkamp. Door verschrijvingen van ambtenaren en geestelijken zijn vele achternamen in de loop van de tijd verbasterd. Verbruggen naast Vanbrugge, Van Brugge of Dupont komen voor, zodat het uitzoeken van dergelijke familienamen een hele klus kan zijn. Daarentegen kwam het fenomeen vernoemen vroeger veelvuldig voor, zodat een bepaalde voornaam of een kleine variatie daarop regelmatig weer bij de nakomelingen werd toegepast, wat weer enigszins houvast biedt. Onder het regime van Napoleon werd het met de invoering van de burgerlijke stand in 1811 verplicht een achternaam te voeren. In het hertogdom Brabant en in Vlaanderen waren de familienamen in 1500 al bijna overal gestabiliseerd, zodat dit niet echt een probleem opleverde. In bepaalde streken van Nederland kan het voor een genealogisch onderzoeker echter problemen opleveren, omdat een familie ineens van achternaam veranderde. Het aannemen van een achternaam werd vastgelegd in de zogenaamde registers van naamsaanneming, die onderdeel van het bevolkingsregister zijn. Onderzoek: Hoofdvormen: Nakomelingen, grafisch weergegeven als parenteelDe meeste genealogen kiezen voor een bepaald soort onderzoek. Er zijn vier hoofdvormen te onderscheiden: Stamreeks: alle voorouders in mannelijke lijn, van heden naar verleden; Kwartierstaat: alle voorouders in mannelijke en vrouwelijke lijn, van heden naar verleden; Genealogie: alle nakomelingen in mannelijke lijn; Parenteel: alle nakomelingen in zowel mannelijke als vrouwelijke lijn. Bovenstaand overzicht laat zien dat van het woord genealogie ook een beperkte betekenis is: namelijk die van een overzicht van alle nakomelingen in mannelijke lijn. Genealogische bronnen: Om genealogisch onderzoek te kunnen doen zijn historische bronnen van belang. Deze bronnen kunnen bijvoorbeeld zijn: Persoonsgegevens: Persoonskaarten en persoonslijsten Doop-, trouw- en begraafregisters (kerkelijke administratie, kortweg "DTB" genoemd) De Burgerlijke Stand (geboorte-, huwelijk- en overlijdensregisters) Het Bevolkingsregister Memories van successie Notariële archieven Schepenbank-archieven Bidprentjes Overigens kan geconstateerd worden dat de verzamelde gegevens interessanter worden naarmate deze aangevuld worden met persoonlijke documentatie zoals familiefoto's en rijbewijzen, hetgeen voor meer dimensie zorgt. DNA-onderzoek: Verwerken van genealogische gegevens Zodra men genealogische gegevens heeft verzameld door het stellen van vragen aan familieleden, het zoeken naar bewaard gebleven documenten en/of foto's en de verhalen daarachter, het bezoeken van archieven, hetzij fysiek of op internet, moeten deze gegevens overzichtelijk worden gemaakt door middel van een bepaald systeem van ordenen. Hierdoor wordt de samenhang tussen de verschillende namen zichtbaar en wordt gelijkertijd duidelijk waar zich eventueel lacunes bevinden die nader ingevuld kunnen worden. Dit kan natuurlijk door het gebruik van pen en papier, maar het gebruik van een computer heeft ook op genealogisch gebied zijn intrede gedaan. Overigens leent de computer zich bij uitstek voor verwerking van grote aantallen gegevens. Om het uitwisselen van gegevens welke zijn gemaakt met genealogische software te vereenvoudigen, is een standaard bestandsformaat ontwikkeld, gedcom geheten (bestandsextensie: .ged). Er is een ruime keuze aan genealogische software, uiteraard in het Engels maar zeker ook in het Nederlands, zowel betaald als gratis, van heel eenvoudig tot zeer complex. Aldfaer is een gratis programma in het Nederlands. Een ander veel gebruikt programma is Pro-Gen. Om de mogelijke relatie tussen personen te bepalen of te bevestigen kan de onderzoeker momenteel de hulp inschakelen van DNA-onderzoek. Het DNA van personen afkomstig van dezelfde voorouders zal meer onderlinge gelijkenis vertonen dan het DNA van niet verwante personen. Het mitochondriaal DNA wordt enkel doorgegeven via de moeder en is dus een bron om de afkomst via maternale weg te onderzoeken. Het Y-chromosoom is DNA dat enkel via paternale weg wordt doorgegeven. Publiceren van genealogische gegevens: Na het samenstellen van de gegevens volgt vaak de wens de bevindingen te publiceren, hetzij in druk hetzij op internet. Er zijn drukkerijen te vinden die zich specialiseren in kleine uitgaven, waar men familieboeken kan laten drukken. Maar de meest voorkomende vorm van publicatie sinds de opmars van computers en internet is natuurlijk de homepage / website, zowel vanuit een organisatie of archief alsook de persoonlijke homepages. Hieruit vloeide weer de noodzaak tot het maken van overzichtssites, portals en speciale zoekmachines uitsluitend voor het toegankelijk maken van de vele genealogische gegevens. Bij het publiceren van genealogisch onderzoek moet de onderzoeker zich bewust zijn van infoamarief rechtelijke aspecten, zoals de openbaarheid van gegevens, en de waarborg van de privacy van nog in leven zijnde personen. Genealogische verenigingen in Nederland: Sinds het laatste kwart van de negentiende eeuw zijn er in Nederland vele verschillende genealogisch-heraldische verenigingen opgericht. De voornaamste landelijke verenigingen uit zowel het heden als verleden zijn: Het Centraal Bureau voor Genealogie (1945-), geeft naast het Jaarboek ieder kwartaal een tijdschrift "Genealogie" uit; Het "Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde" (1883-) met als orgaan "De Nederlandsche Leeuw"; Het "Nederlandsch Verbond voor Sibbekunde" (1941-1944). Zij gaf het tijdschrift "Sibbe" uit; De "Nederlandse Genealogische Vereniging" (1945-). Zij geeft het tijdschrift "Gens Nostra" uit; De Vereniging "De Nederlandsche Heraut" (1881-1897) met een gelijknamig tijdschrift gedurende die jaren. De computer- en genealogievereniging "HCC!genealogie" (1986-). Zij geeft het tijdschrift Gens Humana en een leden-CD met genealogische gegevens van en door de leden uit. Daarnaast verschenen de volgende landelijke periodieken: Het Algemeen Nederlandsch Familieblad (1883-1895 en 1900-1905). De Navorscher (1851-1960). De Wapenheraut (1897-1920). Genealogie als filosofische methode: In overdrachtelijke zin spreekt men van genealogie als een historische methode, die zich op huidige opvattingen richt (bijvoorbeeld wat betreft moraal, psychiatrie, seksuele oriëntatie, persoonlijke identiteit) en het historische ontstaan van deze opvattingen toont en analyseert. Friedrich Nietzsche en Michel Foucault zijn bekende filosofen, die genealogisch onderzoek verrichtten. Zie ook Nietzsches genealogie. Voor Foucaults invloedrijke interpretatie van Nietzsche, zie: Nietzsche, de genealogie, de geschiedschrijving.