Door Tom | 3 december 2020
Kunst is een wereld van menigten, zoals de geschiedenis laat zien. De evolutie ervan weerspiegelt de werelden van de kunstenaars die het hebben gemaakt en geeft ons inzicht in een verleden dat anders verloren zou gaan. Het is een gigantische taak om de hele kunstgeschiedenis te bestrijken, dus zoomen we in op Europese kunst van de 17e tot de 20e eeuw. Onze klassieke en moderne kunstexperts vertellen ons over de bepalende kunststromingen van deze tijdperken.
17e eeuwse kunst – barokke stijl
Gesteund door de religieuze hervorming van de katholieke kerk, domineerde de barokstijl de 17e eeuw. "De periode van de barokke schilderkunst begon rond 1600 en ging door gedurende de 17e eeuw en tot in het begin van de 18e eeuw", zegt expert klassieke kunst Caterina Maffeis. "Het omvat een reeks stijlen, maar wordt gekenmerkt door groot drama, rijkdom, diepe kleuren en intense lichte en donkere schaduwen."
Barokke kunst was opmerkelijk vanwege het oproepen van religieuze beelden met zijn focus op realisme en de emotionele aantrekkingskracht van zijn onderwerpen. In een tijd waarin de katholieke kerk contact probeerde te maken met mensen en haar vroomheid opnieuw wilde bevestigen, speelde de barokke kunst een centrale rol bij het cultiveren van deze verbinding. Een groot deel van de focus op licht en donker - vaak weergegeven door middel van schilderijen met een centrale koepel waar licht doorheen zou kruipen en zou verlichten wat er beneden was - hielp de verbinding tussen hemel en aarde te illustreren.
Wat betreft enkele van de meest gevierde kunstenaars, zegt Caterina dat het werk van één man als geen ander voor barok staat. “Peter Paul Rubens was een Vlaamse kunstenaar en hij beïnvloedde schilderstijlen in heel Europa. Zijn Aanbidding van de Herders canvas schilderij raakt de verschillende principes van de barokstijl ”, legt ze uit. “Deze omvatten een groot aantal personages die acteren met “pathos", de enorme architectuur die de scène omarmt alsof de scene in een theater was weergegeven. De putti die boven de geboorte van Christus vliegen, de verscheidenheid van de herders in de koorscène, het stilleven van de geiten, duiven en de emmer op de voorgrond. En bovenal het slimme gebruik van licht om elk element met drama te injecteren ”.
18e eeuwse kunst – Rococo-stijl
Terwijl barokke kunst verrees uit het Italië uit het Renaissance-tijdperk, ontstond de rococokunst een eeuw later in Frankrijk. Als Parijse stijl die de stijve lijnen en de ernst van het Franse classicisme wilde bestrijden, was rococokunst decoratief, luchtig en extravagant. Het ontleent zijn naam aan het Franse woord rocaille, een knipoog naar de trend uit het Italiaanse renaissancetijdperk om schelpen en rotsen te gebruiken om fonteinen en grotten te versieren. Rococo-kunstenaars gebruikten schelpen en rotsen in beeldhouwkunst en architectuur, maar voor schilderijen was het zeemotief subtieler. Hier weerspiegelden gebogen lijnen, pasteltinten en eigenzinnigheid de grenzeloze uitbundigheid van de zee. "De kern van alle rococokunst is gratie en schoonheid", zegt Caterina. “Rococokunstenaars concentreerden zich op uitbundig geklede onderwerpen, hoofse romantiek en vreugde. Het echte leven en fantastische figuren werden geschilderd, waardoor feit en fictie vervaagden, maar aan de eigenzinnigheid van rococo toch trouw gebleven werd”.
Een kunstenaar die de stijl belichaamde, was Allan Ramsay. "Ramsay's portretten zijn een uitstekend voorbeeld van rococokunst. Ze zijn gedetailleerd, elegant en gericht op het vastleggen van het onderwerp op zijn mooist. " Dit, legt Caterina uit, is waarom rococokunst zo populair was bij de aristocratie. "Vanwege zijn aspect van lichtheid, helderheid en elegantie werd rococo de favoriete stijl van de" elite "die erop gebrand was om in dezelfde heldere, verfijnde, gedetailleerde smaak geportretteerd te worden".
19e eeuwse kunst – romantiek
Als 18e-eeuwse kunst geïnspireerd werd door fantasie, dan is de romantiek kunst van de 19e eeuw er volledig aan toegewijd. Het was de dominante kunstvorm van die tijd - een afwijzing van het rationele en een omhelzing van verwondering en gevoel. “In de kern was de romantiek het idee dat de rede niet alles kan verklaren”, zegt kunstexpert Gianna Furia. “Als reactie op de cultus van rationaliteit die mensen weghaalde van religie, traditionele overtuigingen en rituelen, zochten de romantici naar diepere, vaak onbewuste oproepen. Toen de wetenschap, door te proberen alle mysteries van het leven uit te leggen, de wereld ontgoochelde, probeerde de romantiek er nieuw mysterie, verwondering en schoonheid in te brengen”.
Hoe zag dit eruit? Gianna zegt dat het ging om het illustreren van de kracht van de natuur en het ontzag van de mens in het aangezicht ervan. "De natuur speelt een belangrijke rol in romantische kunst, net zoals in de literaire werken van die tijd zoals die van Mary Shelley‘s Frankenstein. Zijn oneindige kracht vergeleken met de relatieve onbeduidendheid van de mens wordt vaak beschreven in sublieme confrontatiescènes, waarin de wereld zowel haar wonderen van schoonheid als haar vreselijke gevaren tentoonstelt”.
Een prominente romantische kunstenaar was Carlo Bossoli. "Van Zwitserse afkomst, haalde hij inspiratie uit zijn tijd in Italië", legt Gianna uit. 'Hij werd beroemd om zijn vedute, de ‘romantische’ uitzichten op het Italiaanse platteland en de steden, die de levens van hun inwoners weergeven ”. Sommigen zullen echter zeggen dat het meest emblematische romantische schilderij Wandelaar boven de zeemist van Caspar David Friedrich is die de dualiteit van de natuur laat zien waar de romantici door gefascineerd waren - haar vermogen om in vervoering te brengen en onze onbeduidendheid in het aangezicht ervan.
19e-20e eeuwse kunst – impressionisme
Oneerbiedigheid en spontaniteit vonden beide een thuis in het impressionisme. Een belangrijke kunststroming van het 19e-eeuwse Europa, haar invloed bleef tot in de vroege 20e eeuw. "Het woord impressionisme ontstond in 1874 in Frankrijk, toen een kunstcriticus Claude Monet's meesterwerk Impression, soleil levant zag, en de term bedacht om naar deze nieuwe manier van schilderen te verwijzen", zegt Gianna. "Het impressionisme werd grotendeels vertegenwoordigd door een groep schilders die van 1874 tot 1886 samen exposeerden, waaronder Monet, Edgar Degas, Auguste Renoir en Paul Cezanne".
Alle impressionistische schilderijen hadden een sterk natuurlijk element en speelden, als knipoog naar de kunststromingen die hen voorgingen, met lichte, burgerlijke vrijetijdsscènes en landschappen. "Het impressionisme is gebaseerd op de praktijk van spontaan schilderen, buiten en voor het onderwerp in plaats van buiten te schetsen en dan weer in het atelier te schilderen", zegt Gianna. “De meeste impressionistische schilderijen vertegenwoordigen dus landschappen en scènes uit het gezinsleven. Impressionistische schilders waren vooral geïnteresseerd in het vertalen van het gevoel van licht in de dikke materie van verf, een ogenschijnlijk tegenstrijdige onderneming, waarin ze toch slaagden. Om dit te doen, werkten ze in een hoog tempo, waarbij ze het licht, de natuurlijke effecten en kleuren vastlegden met kleine, fonkelende verfvlekken”.
Het impressionisme ging over het vastleggen van de vluchtige momenten van het leven en dergelijke, en meer over perspectief dan over perfectie. “De snelle manier van schilderen van de impressionisten verving het geposeerde, zeer afgewerkte aspect van klassieke schilderijen. Dit is zichtbaar in de tekening van Edgar Degas van een toeschouwer in de opera Au théatre: Spectatrice et Saint George. De jonge vrouw wordt ter plekke geschetst, vanuit het standpunt van een andere toeschouwer, de kunstenaar, met snelle, samenvattende lijnen." En hoewel het niet goed werd ontvangen toen het voor het eerst onder de aandacht kwam, gingen het publiek en de critici uiteindelijk om. “Het was zo anders dan de academische schilderkunst doordat deze schilderijen probeerden te vangen wat het oog ziet versus vooropgezette ideeën over hoe iets eruit zou moeten zien. Door deze emancipatie van dat denken konden de kijkers afstand nemen van clichés en een meer waarheidsgetrouw beeld krijgen van hun omgeving en zelf”.
20e eeuwse kunst – kubisme
Misschien wel de meest drastische doorbraak voor kunstbewegingen in het verleden was de opkomst van het kubisme. Onder leiding van mensen als Pablo Picasso en Georges Braque, gebruikte kubistische stijl geometrische lijnen en vormen om de vorm te vereenvoudigen en elk gevoel van perspectief te verwijderen. “Het valt op als een afwijzing van het figuratieve beeld en biedt een nieuwe artistieke visie op basis van abstracte vormen”, zegt expert moderne kunst Caroline Bokobza. "Veel 20e-eeuwse bewegingen zoals futurisme, suprematisme, dada, constructivisme, vorticisme, De Stijl en art deco zijn in veel landen ontwikkeld als reactie op het kubisme".
Waar eerdere kunststromingen op het idee kwamen dat kunst de natuur imiteerde, creëerden kubistische kunstenaars een nieuwe realiteit op doek die een nieuw geconstrueerde en gefragmenteerde realiteit presenteerde, gebonden door rechte lijnen en gestructureerde vormen. Picasso’s Les Demoiselles d’Avignon wordt aangehaald als het eerste voorbeeld van proto-kubisme - een schilderij dat vijf vrouwen afbeeldt als hardgerande, puntige figuren.
Kubisme zou later in twee brede bewegingen uiteenvallen: analytisch kubisme dat zich concentreerde op deze harde lijnen en serieuze structuren, en synthetisch kubisme dat in plaats daarvan kleur en echte objecten zoals tabaksverpakkingen en kranten binnenbracht. Deze introductie van vreemde voorwerpen in de kunst die we nu kennen als ‘collage’ zou later een van de fundamentele elementen van moderne kunst worden.
____________________
Ontdek onze een reis door de kunstgeschiedenis veiling met een scala aan schilderijen verspreid over. Of registreer je als verkoper.
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Hoe we vielen voor de leugen van witheid in de klassieke beeldhouwkunst
Herinnering aan de verloren kunstvorm van circusaffiches